HPV aşısı ve HPV testi 

HPV, insan papilloma virüsü anlamına gelir. HPV’ler, 150’den fazla ilişkili virüsten oluşan bir gruptur. Gruptaki her HPV virüsüne bir numara verilir ve buna HPV tipi (örneğin, HPV-16) adı verilir.

HPV’lere papillomavirüsler denir çünkü HPV tiplerinden bazıları kanserli olmayan tümörler olan siğillere veya papillomlara neden olur. Ancak bazı HPV türlerinin kansere neden olduğu bilinmektedir. HPV, çoğu rahim ağzı kanseri vakasının yanı sıra birçok vajinal, vulvar, anal, penil ve orofaringeal kansere neden olur.

Papillomavirüsler vücutta sadece yassı epitel hücreleri adı verilen belirli hücrelere çekilir ve burada yaşayabilir. Bu hücreler cildin yüzeyinde ve nemli yüzeylerde (mukozal yüzeyler olarak adlandırılır) bulunur:

• vajina, anüs, serviks, vulva (vajinanın dış çevresinde)
• penisin iç sünnet derisi ve üretrası
• iç burun, ağız, boğaz
• Trakea (ana solunum tüpü) ve bronşlar (trakeadan ayrılan daha küçük solunum tüpleri)
• iç göz kapakları

HPV türlerinin yaklaşık %75’i ciltte, genellikle kollarda, göğüste, ellerde ve ayaklarda siğillere neden olur.

HPV türlerinin diğer %25’i HPV’nin mukozal türleri olarak kabul edilir. Bunlar, yukarıda sıralananlar gibi, vücudun dışa açılan organlarını ve boşluklarını kaplayan nemli yüzey katmanlarını enfekte edebilir. Mukozal HPV tipleri ayrıca genital (veya anogenital) tip HPV’ler olarak da adlandırılır çünkü sıklıkla anal ve genital bölgeyi etkiler.

Aşı HPV’yi önlemeye yardımcı olabilir mi?

Belirli HPV türlerinin ve bu türlerle bağlantılı bazı kanserlerin neden olduğu enfeksiyonu önlemeye yardımcı olacak aşılar mevcuttur.

Bu aşıların tümü, HPV-16 ve HPV-18 tarafından enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olur. Bu 2 tip, çoğu rahim ağzı kanserine ve ön kansere; ayrıca anüs, penis, vulva, vajina ve boğazdaki birçok kansere neden olur.

HPV’ye karşı kimlere ve ne zaman aşı yapılmalıdır?

HPV aşısı mümkünse seksüel ilişki öncesi yapılmalıdır. HPV aşılaması için hedef yaş grubu 9-12 yaş arasındaki kız ve erkek çocuklarıdır. Ancak 26 yaşına kadar aşılanmamış bireylerin HPV testine bakılmaksızın aşılanması önerilmektedir. Ayrıca 45 yaşına kadar kadınlarda yapıldığında etkinliğinin olduğu gösterilmiştir.

Henüz HPV enfeksiyonu ile karşılaşmamış bireylerde aşılamanın etkinliği daha yüksektir. HPV enfeksiyonu tanısı almış bireylerde aşılamanın etkinlği bir miktar azalsa da bu kişilerde de aşılama önerilmektedir.

HPV aşısı kaç doz halinde yapılmalıdır?

HPV aşısı hem kız hem de erkeklerde kullanılabilmektedir. 15 yaş altında 2 doz yeterli olabilirken, 15 yaş ve üzerinde 3 doz önerilmektedir.

HPV aşısı neden çocuklukta yapılmalı?

Çünkü aşı bu yaşlarda en iyi sonucu sağlar. Araştırmalar, ergenlerin aşıya karşı yirmili yaşların başında olanlara kıyasla daha iyi bağışıklık tepkisi verdiklerini gösteriyor. Bu aynı zamanda diğer aşıların yapıldığı ve çocukların muhtemelen düzenli tıbbi kontrollere tabi tutulduğu bir çağdır.

26 yaşından büyükler ne yapmalıdır?

HPV aşısı en çok erken ergenlik döneminde etkilidir, ancak yapılan çalışmalarda 45 yaşına kadar kadınlarda yapıldığında etkinliğinin olduğu gösterilmiştir.

Aşı almadan önce HPV testi gerekli mi?

Hayır. Aslında test önerilmez çünkü HPV aşısının etkili olup olmayacağını gösteremez. Pozitif bir HPV testi sonucu size her zaman hangi tip HPV’ye sahip olduğunuzu söylemez. Ve bir tür HPV ile enfekte olsanız bile, aşı yine de diğer HPV enfeksiyon türlerini önleyebilir. Negatif bir test sonucu, geçmişte HPV geçirip geçirmediğinizi belirleyemez.

HPV aşıları güvenli midir?

HPV aşılarının tümü, onaylanmadan önce dünya çapında binlerce insanda test edilir. Ve güvenlik için sürekli izlenmeye devam edilir.  Bu aşılar canlı veya ölü virüs bulundurmadığından yan etki olarak HPV enfeksiyonu, HPV ilişkili kanser veya ölüme neden olmazlar. Şimdiye kadar, HPV aşısının ciddi bir yan etkisi tespit edilmemiştir. Yaygın görülen hafif yan etkiler baş ağrısı, ateş, mide bulantısı ve baş dönmesini içerir. Bazen iğnenin yapıldığı yerde ağrı ve kızarıklık olabilir.

HPV testi nasıl yapılır?

Kadınlar için HPV teşhisi genellikle rutin bir Pap testinden elde edilen anormal sonuçlarla başlar. Pap testiniz (veya “smear”) yaptırdığınız zaman, doktor rahim ağzınızdan bir hücre örneği alır. Numune laboratuvara gönderilir ve mikroskop altında incelenir.

HPV testi ve aşısı hakkında daha fazla bilgi almak için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nagihan Cengaver’den randevu alabilirsiniz.